Ένα αρκετά αμφιλεγόμενο θέμα στις μέρες μας που προκαλεί σύγχυση είναι η χρήση ή όχι της παγοθεραπείας στην οξεία φάση ενός τραυματισμού .
Οι συνεχείς έρευνες και τα αποτελέσματα που έρχονται στο φως, αλλάζουν συνεχώς τα δεδομένα στον τρόπο αντιμετώπισης των τραυματισμών και στο κατά πόσο τελικά ο πάγος είναι καλός, κακός ή αδιάφορος για τους τραυματισμούς.
Διαπιστωμένα η παγοθεραπεία φαίνεται να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας στην οξεία φάση τραυματισμού.
Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ένας αθλητής τραυματιστεί, οι περισσότεροι από εμάς θα αναζητήσουμε ενστικτωδώς πάγο.Κατά πόσο όμως αυτό συμβαδίζει με τις τελευταίες έρευνες;
Η παλαιότερη τεκμηρίωση του πάγου ως μέρος του πρωτοκόλλου διαχείρισης οξέων τραυματισμών χρονολογείται από το 1978 όταν ο όρος RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation / ξεκούραση, πάγος, συμπίεση, ανύψωση) επινοήθηκε από τον Dr Gabe Mirkin . Με την χρήση πάγου στόχευε στο να ελαχιστοποιήσει την φλεγμονώδη απόκριση σε μια προσπάθεια επιτάχυνσης της επούλωσης. Αυτό το αρχικό πρωτόκολλο έμεινε για 20 χρόνια βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα μας μέχρις ότου το 1998 να προστεθεί η «προστασία» (Ρrotect) και το RICE μετατραπεί σε PRICE.
Παραπάνω από μια δεκαετία αργότερα, το 2012, το Optimal Loading ήρθε να πάρει τη θέση του Rest και το PRICE μετατράπηκε σε POLICE (Protection, Optimal Loading, Ice, Compression, Elevation / προστασία, βέλτιστη φόρτιση, πάγος, συμπίεση, ανύψωση).
ACUTE INJURY MANAGEMENT ACRONYM CHANGES
R EST | P ROTECTION | P ROTECTION |
I CE | O PTIMAL | E LEVATION |
C OMPRESSION | L OAD | A VOID ANTI INFLAMS |
E LEVATION | I CE | C OMPRESSION |
C OMPRESSION | E DUCATION | |
E LEVATION | & | |
L OAD | ||
O PTIMISM | ||
V ASCULARISATION | ||
E XERCISE |
Για ποιο λόγο έγινε αυτό;
Οι έρευνες εντόπισαν ότι η έλλειψη κίνησης (Rest) είναι επιζήμια για την αποκατάσταση ενώ αντίθετα η φόρτιση βοηθά στην αποκατάσταση μέσω της αναγέννησης των κυττάρων που προκαλείται από ελαφριά μηχανική φόρτιση στα αρχικά στάδια.
Αυτό όμως δεν αποκλείει τον πάγο.
Υπάρχει σίγουρα μια συναίνεση σε ολόκληρη τη βιβλιογραφία ότι ο πάγος δρα ως ένας μεγάλος αναλγητικός παράγοντας του πόνου με ψύξη της θερμοκρασίας του δέρματος. Ωστόσο, ο αντίκτυπος στους υποκείμενους μύες είναι ανύπαρκτος, καθώς η θερμοκρασία των μυών παραμένει αμετάβλητη από την τοπική εφαρμογή πάγου. Αυτό που είμαστε πολύ λιγότερο σίγουροι από τότε που ήμασταν το 1978, είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρουν ότι ο πάγος, τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα πιθανόν λόγω της αναλγητικής επίδρασης του και χωρίς βάσιμη απόδειξη.
Ίσως βραχυπρόθεσμα.
Τι αντίκτυπο έχει όμως η ψύξη του τραυματισμένου μυός μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα;
Το 2014, ο Dr. Mirkin αναγνώρισε τις αλλαγές των ερευνητικών δεδομένων και, βάσει αποδείξεων πλέον, θα αποσύρει τον πάγο από το αρχικό του πρωτόκολλο αναφέροντας πως τόσο ο πάγος όσο και η πλήρης ανάπαυση μπορεί στην πραγματικότητα να καθυστερήσουν την επούλωση, αντί να την βοηθήσουν.
Αυτό που αναφέρει ο Dr Mirkin είναι τα απαραίτητα οφέλη της διαδικασίας φλεγμονής. Όταν τραυματιζόμαστε, το σώμα μας στέλνει σήματα στα φλεγμονώδη κύτταρα μας (μακροφάγα) τα οποία απελευθερώνουν την ορμόνη ινσουλίνη (αυξητικός παράγοντας IGF-1).
Αυτά τα κύτταρα ξεκινούν την επούλωση σκοτώνοντας τον κατεστραμμένο ιστό. Αν και όταν εφαρμόζεται πάγος, ενδέχεται στην πραγματικότητα να αποτρέψουμε τη φυσική απελευθέρωση του IGF-1 από το σώμα και συνεπώς να καθυστερήσουμε την έναρξη της διαδικασίας επούλωσης .
Ο πάγος ανακλήθηκε τελικά το 2019 από τη διαδικασία διαχείρισης τραυματισμών με το πιο πρόσφατο και πιο ολοκληρωμένο ακρωνύμιο: PEACE & LOVE (Protection, Elevation, Avoid Anti-Inflammatory Drugs, Compression, Education & Load, Optimism, Vascularisation and Exercise / Προστασία, Ανύψωση, Αποφυγή αντιφλεγμονωδών, Συμπίεση, Εκπαίδευση & Φόρτιση, Αισιοδοξία, Αγγειοποίηση και Άσκηση).
ACUTE INJURY MANAGEMENT OVER THE YEARS
Pre 1978 | ICE → Unknown Origin |
1978 | RICE → Dr Gabe Mirkin |
1998 | PRICE →Kerr, Dalley, Booth ACPSM |
2012 | POLICE →Bleakley, Glasgow, Webb BJSM |
2019 | PEACE & LOVE →Blaise & Esculier BJSM |
Με όλα αυτά τα νέα στοιχεία λοιπόν που έχουν προκύψει εύλογα τίθεται το ερώτημα:
«Αν ο πάγος καθυστερήσει την επούλωση, ακόμα κι αν μπορεί προσωρινά να φέρει ανακούφιση, θα πρέπει να τον χρησιμοποιούμε;»
Εξαρτάται
Κι αυτό γιατί δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε την παράμετρο του οιδήματος.
Το υπερβολικό οίδημα ασκεί ανεπιθύμητη πίεση στους ιστούς, περιορίζει την κίνηση, μπορεί να αυξήσει τον πόνο και να μειώσει τη λειτουργία των μυών.
Αυτό παρατηρείται συχνά πχ σε σοβαρά διαστρέμματα ποδοκνημικής όπου το οίδημα εμποδίζει το εύρος κίνησης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο πάγος μπορεί να είναι μια επιλογή όταν δηλαδή ο στόχος δεν είναι να αποφευχθεί απαραιτήτως το οίδημα, αλλά να περιοριστεί η έκταση του. Αντίθετα, η θλάση προκαλεί συνήθως λιγότερο οίδημα και ως εκ τούτου ο πάγος πιθανότατα δεν θα ωφελήσει στην διαχείριση του τραυματισμού.
Συμπερασματικά λοιπόν και χωρίς να είμαστε απόλυτοι, διαπιστώνουμε πως ο πάγος είναι σίγουρα λιγότερο σημαντικός απ’ ο,τι και πιστεύαμε.
Αυτό που πλέον προτείνεται συστηματικά είναι η ενθάρρυνση για κίνηση όσο το δυνατόν γρηγορότερα, με ασφάλεια και με την σωστή καθοδήγηση των ειδικών.
* Πηγή: Physio network Zenia Wood